Xin chào các bạn yêu nhiếp ảnh, yêu những hình ảnh, video xinh đẹp và luôn muốn tự mình chụp/quay lại những khoảnh khắc xinh đẹp của mình. Nhưng những câu hỏi sau đây Vietnam Filmmaker thấy các bạn hay đăng trên các nền tảng và luôn chưa tìm được câu trả lời thích đáng.
Những câu hỏi thường gặp:
- Dưới 5 triệu có máy ảnh nào chụp đẹp, màu sắc tốt, tone ấm?
- Có máy ảnh giá rẻ nào chụp màu trong trẻo, cinematic, ít chỉnh sửa hậu kỳ?
- Muốn chụp chân dung xóa phông đẹp, nên chọn body và lens nào?
- Máy ảnh nào vừa chụp đẹp vừa quay video ổn định?
- Có máy nào dưới 5 triệu quay vlog mượt, chống rung tốt không?
- Mua máy ảnh cũ có đáng không? Nên mua ở đâu để tránh hàng lỗi?
Các câu hỏi của người dùng đa phần xoay vòng quanh họ quan tâm hình ảnh đầu ra dựa trên một số hình ảnh đã qua hậu kỳ (chỉnh sáng, tương phản, màu sắc v.v.) có trên mạng, phù hợp với sở thích và gu thẩm mỹ của mỗi người.
Thêm người bán trên các nền tảng hay quảng cáo máy ảnh ABC chụp ra màu thế này thế kia, chắc chắn làm ngộ nhận cho chúng ta rằng có máy chụp ra cái ảnh bạn mong muốn.
Thật ra ngay cả máy ảnh có sẵn cài đặt màu sắc (Picture Profile/Preset/LUTs v.v.) cũng không phải lúc nào cũng chụp ra được như vậy cả. Thật thà mà nói, một nhiếp ảnh gia/nhà quay phim như tôi, dù đã kinh nghiệm trên 10 năm, dù tôi nhìn bối cảnh và nói rằng có thể chụp và chỉnh ra được hình ảnh, màu sắc như ảnh ví dụ, nhưng giống đến 100% ảnh, chưa chắc là điều tôi dám khẳng định nhất là dạng ảnh chụp ngoài trời, nhất là khi tôi không kiểm soát được ánh sáng hoặc không có đủ thiết bị phụ trợ chuyên nghiệp. Có thể nói có nhiều điều sẽ làm các bạn thất vọng. Nhưng có lẽ sẽ tốn nhiều tiền nếu các bạn không tìm hiểu hoặc có người tư vấn cho các bạn.
Tại Sao Ảnh Mạng Lại Đẹp?
Đầu tiên chúng ta sẽ hỏi nhau tại sao ảnh mạng lại đẹp? Chắc hẳn bạn đã từng trầm trồ trước những bức ảnh lung linh trên mạng xã hội, tự hỏi điều gì đã tạo nên sự khác biệt giữa những tác phẩm ấy và những bức ảnh thông thường. Câu trả lời không nằm ở một yếu tố duy nhất, mà là sự hòa quyện tinh tế của nhiều yếu tố, từ kỹ thuật chụp ảnh bài bản, thiết bị chuyên dụng, đến quy trình hậu kỳ tỉ mỉ và sáng tạo.
Kỹ Thuật Chụp Ảnh
Trước hết, kỹ thuật chụp ảnh đóng vai trò nền tảng. Một người chụp ảnh có kinh nghiệm không chỉ đơn thuần là bấm máy, mà còn là một nghệ sĩ thực thụ, biết cách “vẽ” bằng ánh sáng và bố cục. Họ hiểu rõ các nguyên tắc cơ bản của nhiếp ảnh, như quy tắc một phần ba, đường dẫn mắt, và cách sử dụng không gian âm để tạo chiều sâu cho bức ảnh. Họ cũng biết cách lựa chọn góc máy phù hợp để tôn vinh chủ thể, tận dụng ánh sáng tự nhiên hoặc nhân tạo một cách hiệu quả để tạo ra những hiệu ứng đặc biệt, và sắp xếp bố cục ảnh sao cho hài hòa, cân đối và thu hút sự chú ý của người xem. Kỹ năng này không phải tự nhiên mà có, mà là kết quả của quá trình học hỏi, rèn luyện và tích lũy kinh nghiệm không ngừng. Những điều này Vietnam Filmmaker chỉ các bạn được.
Thiết Bị Chụp Ảnh Tốt
Thiết bị chụp ảnh đóng vai trò quan trọng trong việc hiện thực hóa ý tưởng của người chụp. Một chiếc máy ảnh và ống kính chất lượng cao sẽ cho phép người chụp ghi lại những chi tiết sắc nét, màu sắc trung thực và dải tương phản rộng hơn. Điều này không chỉ giúp bức ảnh trở nên sống động và chân thực hơn, mà còn tạo ra một “nguyên liệu” tốt để bắt đầu quá trình chỉnh sửa ảnh. Các thiết bị chuyên dụng cũng cung cấp nhiều tính năng và tùy chỉnh nâng cao, cho phép người chụp kiểm soát hoàn toàn quá trình sáng tạo và tạo ra những hiệu ứng đặc biệt mà các thiết bị thông thường không thể làm được.
Nhưng thiết bị chụp tốt sẽ hỗ trợ các bạn ảnh có độ phân giải cao hơn, bức ảnh có nhiều dữ liệu để hậu kỳ hơn (nếu bạn chụp ảnh RAW) hoặc một số điều khác, nhưng không hỗ trợ các bạn có bố cục đẹp được. Một bức ảnh thu hút người xem, đẹp theo khái niệm cả trên mạng và nghệ thuật đôi khi không đến từ máy “xịn”.
Hậu Kỳ Chuyên Nghiệp
Tuy nhiên, yếu tố quan trọng nhất, và thường bị bỏ qua, chính là hậu kỳ chuyên nghiệp. Đây là công đoạn mà người chỉnh sửa ảnh (retoucher) sử dụng các phần mềm chuyên dụng như Adobe Photoshop hoặc Lightroom hoặc nhiều phần mềm/ứng dụng khác trên máy tính/điện thoại để “hô biến” một bức ảnh bình thường thành một tác phẩm nghệ thuật. Quá trình này bao gồm nhiều bước, từ cân bằng sáng tối để đảm bảo ảnh không bị quá sáng hoặc quá tối, đến chỉnh sửa màu sắc để tăng độ bão hòa, thay đổi tông màu và tạo ra những phong cách màu sắc độc đáo.
- Cân bằng sáng tối: Làm cho ảnh không bị quá sáng hoặc quá tối, chúng ta phải hiểu vùng tối, vùng sáng, đẩy tương phản, giữ chi tiết các vùng làm không tạo ra thêm nhiễu hạt (noise) cho các vùng thiếu sáng, làm ảnh mất đẹp, mất trong.
- Cân bằng trắng: Chà chà cái này hay đây, ảnh bạn có trong trẻo, có ám vàng, ám xanh nhìn thiếu sức sống không cũng do phần này.
- Chỉnh màu sắc: Tăng độ bão hòa, thay đổi tông màu, tạo ra các “preset” màu độc đáo.
- Xóa chi tiết thừa: Xóa mụn, nếp nhăn, vật thể không mong muốn.
- Thêm hiệu ứng: Làm mịn da, tạo bokeh (phông nền mờ), thêm ánh sáng…
Preset Màu Trong Hậu Kỳ
Trong quá trình hậu kỳ, “preset” màu đóng vai trò quan trọng. Vậy “preset” màu là gì? Về cơ bản, đó là một tập hợp các thông số chỉnh sửa ảnh (màu sắc, ánh sáng, độ tương phản…) được lưu lại thành một “công thức”. Khi áp dụng preset, ảnh của bạn sẽ được chỉnh sửa theo “công thức” đó, giúp tiết kiệm thời gian và tạo ra một phong cách ảnh riêng biệt. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng không phải preset nào cũng phù hợp với mọi bức ảnh. Bạn cần điều chỉnh lại các thông số cho phù hợp với từng bức ảnh cụ thể để đạt được kết quả tốt nhất. Ví dụ, một preset được thiết kế cho ảnh phong cảnh có thể không phù hợp với ảnh chân dung, và ngược lại.
- Là tập hợp các thông số chỉnh sửa ảnh (màu sắc, ánh sáng, độ tương phản…) được lưu lại thành một “công thức”.
- Khi áp dụng preset, ảnh của bạn sẽ được chỉnh sửa theo “công thức” đó.
- Preset giúp tiết kiệm thời gian, tạo ra phong cách ảnh riêng.
- Tuy nhiên, không phải preset nào cũng phù hợp với mọi bức ảnh. Bạn cần điều chỉnh lại cho phù hợp.
Xác Định Nhu Cầu Và Ngân Sách
Đây là bước quan trọng vì bạn rất dễ bị thao túng tâm lý bởi các shop, máy nào cũng khen, thiết bị nào cũng nói tốt, thậm chí đưa ảnh của máy khác chụp hoặc hậu kỳ bét nhè rồi nhưng cứ làm bạn hoa mắt lên và định hướng bạn mua những cái máy mà họ cần bán chứ không phải bạn cần. Bạn cần một nơi tư vấn cho bạn, bạn đừng ngại nhắn Fanpage Facebook của bọn mình hoặc tham gia Group Zalo của bọn mình, các bạn đồng nghiệp trong group rất thân thiện và sẵn sàng cho bạn lời khuyên chính xác nhất.
Trước khi bước chân vào cửa hàng máy ảnh hoặc lướt web tìm kiếm thiết bị, điều quan trọng nhất là bạn cần xác định rõ nhu cầu và ngân sách của mình. Hãy tự hỏi bản thân những câu hỏi sau một cách chi tiết.
Bạn muốn chụp gì là chủ yếu
- Chân dung: Cần máy có khả năng xóa phông tốt (khẩu độ lớn), lấy nét nhanh và chính xác vào mắt.
- Phong cảnh: Cần máy có cảm biến lớn, dải dynamic range rộng, ống kính góc rộng.
- Đường phố: Cần máy nhỏ gọn, lấy nét nhanh, có thể chụp liên tục.
- Sản phẩm: Cần máy có độ phân giải cao, khả năng tái tạo màu sắc chính xác, ống kính macro.
- Du lịch: Cần máy nhỏ gọn, đa dụng, có thể chụp nhiều thể loại khác nhau.
Mức độ di chuyển
- Thường xuyên di chuyển: Ưu tiên máy nhỏ gọn, nhẹ, dễ mang theo.
- Ít di chuyển: Có thể chọn máy to hơn, nặng hơn để có chất lượng ảnh tốt hơn.
Mức độ đầu tư
- “Ăn liền”: Chọn máy ảnh du lịch hoặc mirrorless/DSLR giá rẻ.
- Đầu tư lâu dài: Chọn mirrorless/DSLR tầm trung hoặc cao cấp, có thể nâng cấp ống kính sau này.
Ngân sách
- Dưới 10 triệu: Máy ảnh du lịch, một số mirrorless/DSLR cũ.
- 10 – 20 triệu: Mirrorless/DSLR entry-level, một số máy ảnh du lịch cao cấp.
- 20 – 30 triệu: Mirrorless/DSLR tầm trung.
- Trên 30 triệu: Mirrorless/DSLR cao cấp, full-frame.
Phụ kiện
Bạn sẽ hiểu rằng chụp ảnh là chơi đùa với ánh sáng, nên việc lâu dài để ảnh đẹp hơn bạn phải có phụ kiện ánh sáng, đèn/flash, ống kính mới, tốt hơn, khung bảo vệ máy, thẻ nhớ v.v.
Các bạn cần biết một số thông tin cơ bản sau, sau này Vietnam Filmmaker sẽ có bài chi tiết để các bạn hiểu rằng:
- Sensor (cảm biến) lớn hay nhỏ không quyết định ảnh đẹp hay xấu…
- Không phải cứ nhiều Megapixel là ảnh sẽ nét hơn, ảnh sẽ đẹp hơn…
- Đối với video, tùy định dạng mà cần độ phân giải khác nhau…
- Máy ảnh có nhiều Mega Pixel thì càng dễ làm bạn bị nhòe ảnh do rung tay hơn.
- Cùng kích thước sensor, máy ảnh nào nhiều Mega Pixel hơn thì cần công nghệ tiên tiến hơn…
- Máy ảnh có kích thước sensor nhỏ lợi cho các bạn chụp cận, chân dung, macro, sản phẩm hơn…
- Máy ảnh sensor kích thước lớn hơn không có nghĩa là các bạn xóa phông được nhiều hơn…
- ISO (International Organization for Standardization) hay chúng ta gọi là độ nhạy sáng…
Các Loại Máy Ảnh Cho Người Mới
Khi mới bắt đầu, việc lựa chọn loại máy ảnh phù hợp có thể là một thách thức. Dưới đây là phân tích chi tiết về ba loại máy ảnh phổ biến nhất dành cho người mới, giúp bạn đưa ra quyết định sáng suốt:
Máy Ảnh Du Lịch (Point-and-Shoot)
- Cảm biến: Thường sử dụng cảm biến nhỏ (ví dụ: 1/2.3 inch, 1 inch). Điều này có nghĩa là khả năng thu thập ánh sáng hạn chế, ảnh hưởng đến chất lượng ảnh, đặc biệt trong điều kiện thiếu sáng. Ví dụ: Sony RX100 series là một dòng máy ảnh du lịch cao cấp với cảm biến 1 inch…
- Ống kính: Thường là ống kính zoom liền thân, không thể thay thế. Ví dụ: Một máy ảnh du lịch có thể có ống kính zoom 24-200mm…
- Chế độ: Thường có nhiều chế độ tự động (chụp chân dung, phong cảnh, thể thao…). Ví dụ: Chế độ “Chân dung” sẽ tự động làm mờ hậu cảnh…
- Ưu điểm: Nhỏ gọn, dễ sử dụng, giá cả phải chăng.
- Nhược điểm: Chất lượng ảnh hạn chế, ít tùy chỉnh thủ công.
- Phù hợp với: Người mới bắt đầu, thích sự đơn giản, tiện lợi…
Máy Ảnh Không Gương Lật (Mirrorless)
- Cảm biến: Thường lớn hơn máy ảnh du lịch, cho chất lượng ảnh tốt hơn.
- Micro Four Thirds (M4/3): Nhỏ hơn APS-C và Full-frame… Ví dụ: Olympus và Panasonic.
- APS-C: Lớn hơn M4/3… Ví dụ: Sony Alpha 6000 series, Fujifilm X series.
- Full-frame: Kích thước tương đương phim 35mm… Ví dụ: Sony Alpha 7 series…
- Ống kính: Có thể thay thế ống kính, giúp bạn chụp nhiều thể loại khác nhau. Ví dụ: Bạn có thể sử dụng ống kính 16-35mm để chụp phong cảnh…
- Kính ngắm: Một số dòng có kính ngắm điện tử (EVF)… Ví dụ: Sony Alpha 6400 có EVF…
- Lấy nét: Thường nhanh và chính xác hơn DSLR…
- Ưu điểm: Chất lượng ảnh tốt, ống kính đa dạng, lấy nét nhanh, nhỏ gọn hơn DSLR.
- Nhược điểm: Giá thành cao hơn máy ảnh du lịch, thời lượng pin có thể ngắn hơn DSLR.
- Phù hợp với: Người mới bắt đầu muốn chất lượng ảnh tốt hơn…
Máy Ảnh DSLR
- Cảm biến: Tương tự mirrorless, có nhiều kích cỡ (APS-C, Full-frame…). Ví dụ: Canon EOS 850D (APS-C), Nikon D780 (Full-frame).
- Ống kính: Có thể thay thế ống kính, tương tự mirrorless…
- Kính ngắm: Sử dụng kính ngắm quang học (OVF)…
- Lấy nét: Có thể chậm hơn mirrorless trong một số trường hợp…
- Gương lật: Có một gương lật bên trong máy…
- Ưu điểm: Chất lượng ảnh tốt, ống kính đa dạng, thời lượng pin tốt…
- Nhược điểm: Kích thước lớn, nặng, hệ thống lấy nét có thể chậm hơn…
- Phù hợp với: Người mới bắt đầu muốn chất lượng ảnh tốt…
Kiến Thức Cơ Bản Về Sử Dụng Máy
Tam Giác Phơi Sáng
Khẩu Độ (Aperture)
- Được biểu thị bằng f-stop (ví dụ: f/1.4, f/2.8, f/4, f/5.6…).
- f-stop càng nhỏ (ví dụ: f/1.4), khẩu độ càng lớn… Ví dụ: Chụp chân dung với ống kính 50mm f/1.8…
- f-stop càng lớn (ví dụ: f/16), khẩu độ càng nhỏ… Ví dụ: Chụp phong cảnh với ống kính góc rộng ở khẩu độ f/11…
Tốc Độ Màn Trập (Shutter Speed)
- Được biểu thị bằng giây hoặc phân số của giây (ví dụ: 1s, 1/2s, 1/100s…).
- Tốc độ càng nhanh (ví dụ: 1/1000s), ảnh càng “đóng băng” chuyển động… Ví dụ: Chụp ảnh một vận động viên đang chạy…
- Tốc độ càng chậm (ví dụ: 1s), ảnh càng mờ nhòe… Ví dụ: Chụp ảnh thác nước với tốc độ 1s…
ISO
- Được biểu thị bằng số (ví dụ: 100, 200, 400, 800, 1600…).
- ISO càng cao, ảnh càng sáng, nhưng càng dễ bị nhiễu (noise). Ví dụ: Chụp ảnh trong nhà với ánh sáng yếu ở ISO 3200…
- Nên giữ ISO ở mức thấp nhất có thể để ảnh ít nhiễu nhất. Ví dụ: Trong điều kiện ánh sáng tốt, hãy sử dụng ISO 100…
Chế Độ Chụp
- Auto: Dành cho người mới bắt đầu, máy tự động hoàn toàn…
- P (Program): Bán tự động, máy tự động chọn khẩu độ và tốc độ màn trập…
- A/Av (Aperture Priority): Ưu tiên khẩu độ…
- S/Tv (Shutter Priority): Ưu tiên tốc độ…
- M (Manual): Thủ công hoàn toàn…
Lấy Nét
- AF-S (Single): Lấy nét một lần, phù hợp với đối tượng tĩnh…
- AF-C (Continuous): Lấy nét liên tục, phù hợp với đối tượng di chuyển…
- MF (Manual Focus): Lấy nét thủ công…
Tìm Hiểu Kiến Thức Chụp Ảnh
Bố Cục Trong Nhiếp Ảnh
- Quy tắc 1/3: Chia khung hình thành 9 ô bằng nhau… Ví dụ: Khi chụp ảnh chân dung, hãy đặt mắt của chủ thể…
- Đường dẫn: Sử dụng các đường thẳng, đường cong… Ví dụ: Một con đường uốn lượn dẫn đến một ngôi nhà cổ…
- Không gian âm: Để lại khoảng trống xung quanh chủ thể…Ví dụ: Chụp ảnh một người đang đứng trên một bãi biển…
- Cân bằng: Cân bằng giữa các yếu tố trong ảnh… Ví dụ: Chụp ảnh một cặp đôi đang đứng hai bên một con đường…
- Đối xứng: Sử dụng các yếu tố đối xứng…Ví dụ: Chụp ảnh một tòa nhà phản chiếu trên mặt hồ…
- Tỷ lệ vàng: Một biến thể của bố cục 1/3…
- Bố cục trung tâm: Đặt đối tượng chính vào giữa khung hình…
- Bố cục đường chéo: Sắp xếp các yếu tố trong ảnh theo đường chéo…
- Khung trong khung: Sử dụng các yếu tố trong cảnh…
Ánh Sáng Cho Ảnh Đẹp
Ánh sáng tự nhiên:
- Giờ vàng (Golden hour): Thời gian ngay sau khi mặt trời mọc…
- Giờ xanh (Blue hour): Thời gian trước khi mặt trời mọc…
- Ánh sáng ban ngày: Ánh sáng mạnh, có thể tạo bóng đổ gắt…
Ánh sáng nhân tạo:
- Đèn flash: Có thể dùng để chiếu sáng chủ thể…
- Đèn studio: Đèn chuyên dụng, có thể điều chỉnh cường độ…
- Đèn LED: Nhỏ gọn, tiết kiệm điện…
Hướng ánh sáng:
- Ánh sáng trước (Front lighting): Chiếu sáng trực diện chủ thể…
- Ánh sáng bên (Side lighting): Tạo bóng đổ, làm nổi bật hình khối…
- Ánh sáng sau (Backlighting): Chiếu sáng từ phía sau chủ thể…
Chất lượng ánh sáng:
- Ánh sáng mềm (Soft light): Ánh sáng khuếch tán…
- Ánh sáng cứng (Hard light): Ánh sáng tập trung…
Góc Máy
- Góc cao: Chụp từ trên xuống, tạo cảm giác chủ thể nhỏ bé…
- Góc thấp: Chụp từ dưới lên, tạo cảm giác chủ thể mạnh mẽ…
- Góc ngang: Chụp ngang tầm mắt, tạo cảm giác gần gũi…
Kể Chuyện Qua Ảnh
- Xác định thông điệp: Bạn muốn người xem cảm thấy gì…
- Chọn đối tượng: Đối tượng nào sẽ giúp bạn truyền tải thông điệp…
- Tạo bối cảnh: Bối cảnh xung quanh đối tượng có thể kể câu chuyện gì…
- Ghi lại khoảnh khắc: Chờ đợi khoảnh khắc quyết định…
- Sử dụng kỹ thuật: Áp dụng các kỹ thuật bố cục, ánh sáng…
Nguồn Tài Liệu Học Nhiếp Ảnh
Sách
- “Understanding Exposure” của Bryan Peterson: Giải thích chi tiết về tam giác phơi sáng…
- “The Photographer’s Eye” của Michael Freeman: Hướng dẫn về bố cục…
- “Read This If You Want to Take Great Photographs” của Henry Carroll…
- “National Geographic Complete Guide to Photography” của National Geographic…
Website/Blog
- Dĩ nhiên đầu tiên chính là chúng tôi rồi, trang Vietnam Filmmaker…
- Kenh14.vn: Mục “Đời sống” có nhiều bài viết về nhiếp ảnh…
- vnexpress.net: Mục “Số hóa” có nhiều bài viết liên quan…
- Zing News: Chuyên mục công nghệ, nhiếp ảnh…
- Tinh Tế: Cộng đồng công nghệ lớn…
- 50mm Vietnam: Cộng đồng nhiếp ảnh…
- Photigy: Website chuyên về nhiếp ảnh sản phẩm…
- Digital Photography Review (dpreview.com): Trang web đánh giá máy ảnh…
- PetaPixel (petapixel.com): Trang tin tức, hướng dẫn…
Kênh YouTube
- Peter McKinnon: Nhiếp ảnh gia, YouTuber nổi tiếng…
- Mike Browne: Hướng dẫn nhiếp ảnh cơ bản…
- Jessica Kobeissi: Nhiếp ảnh gia thời trang…
- The Art of Photography (Ted Forbes): Kênh YouTube chuyên sâu…
- Sean Tucker: Nhiếp ảnh gia đường phố…
Khóa học
- Các trung tâm dạy nhiếp ảnh: Tìm kiếm các trung tâm uy tín tại địa phương…
- Coursera, Udemy, Skillshare: Các nền tảng học trực tuyến…
- Workshop của các nhiếp ảnh gia: Nhiều nhiếp ảnh gia chuyên nghiệp tổ chức…
