Tổ Quay Phim (Camera Department) – Đôi Mắt Nghệ Thuật của Bộ Phim. Tổ quay phim là một trong những bộ phận quan trọng nhất của đoàn làm phim, chịu trách nhiệm ghi lại những hình ảnh sống động, chân thực và truyền tải thông điệp của câu chuyện đến với khán giả. Họ không chỉ là những chuyên gia kỹ thuật mà còn là những nghệ sĩ, những người kể chuyện bằng hình ảnh.
1. Giám Đốc Hình Ảnh (Director of Photography – DP) / Nhà Quay Phim (Cinematographer)
Mô tả:
Giám đốc hình ảnh (Director of Photography – DP), hay còn gọi là nhà quay phim (Cinematographer), là người đứng đầu tổ quay phim, chịu trách nhiệm về tất cả các khía cạnh liên quan đến máy quay và ánh sáng. Họ là người diễn giải tầm nhìn của đạo diễn thành những hình ảnh cụ thể, tạo ra phong cách hình ảnh riêng cho bộ phim. DP không chỉ là một chuyên gia kỹ thuật mà còn là một nghệ sĩ, một người kể chuyện bằng hình ảnh.
Công việc chi tiết:
- Diễn giải tầm nhìn của đạo diễn: DP làm việc chặt chẽ với đạo diễn để hiểu rõ tầm nhìn của đạo diễn về bộ phim, từ phong cách hình ảnh, ánh sáng, góc máy, đến màu sắc và bố cục.
- Lên kế hoạch hình ảnh: DP lên kế hoạch chi tiết cho các cảnh quay, bao gồm việc lựa chọn máy quay, ống kính, ánh sáng, và các thiết bị khác. Họ phải xem xét nhiều yếu tố, từ kịch bản, bối cảnh, thời gian, đến ngân sách và các yêu cầu kỹ thuật.
- Giám sát đội ngũ: DP giám sát đội ngũ quay phim, bao gồm các camera operator, các trợ lý máy quay, và các kỹ thuật viên ánh sáng. Họ đảm bảo rằng mọi người đều làm việc theo đúng kế hoạch và các tiêu chuẩn chất lượng.
- Lựa chọn và điều chỉnh ánh sáng: DP lựa chọn và điều chỉnh ánh sáng cho các cảnh quay, tạo ra các hiệu ứng ánh sáng đặc biệt, và đảm bảo rằng các cảnh quay có ánh sáng phù hợp với câu chuyện và phong cách của bộ phim.
- Lựa chọn và điều chỉnh máy quay và ống kính: DP lựa chọn máy quay và ống kính phù hợp cho từng cảnh quay, điều chỉnh các cài đặt của máy quay để đảm bảo chất lượng hình ảnh tốt nhất.
Ví dụ cụ thể: Trong một bộ phim hành động, DP có thể lựa chọn máy quay có tốc độ khung hình cao để ghi lại các pha hành động chậm, sử dụng ống kính góc rộng để tạo ra những góc quay bao quát, và sử dụng ánh sáng mạnh để tạo ra hiệu ứng kịch tính. Trong một bộ phim tình cảm, DP có thể sử dụng ánh sáng mềm mại, ống kính tiêu cự dài, và các góc quay cận cảnh để tạo ra cảm xúc lãng mạn.
Kỹ năng cần thiết:
- Kiến thức sâu rộng về kỹ thuật quay phim, ánh sáng, máy quay, ống kính
- Khả năng giao tiếp, quản lý dự án
- Tầm nhìn nghệ thuật
- Khả năng làm việc nhóm.
Thách thức thường gặp:
- Áp lực về thời gian và ngân sách
- Sự phức tạp của các cảnh quay
- Sự khác biệt về quan điểm nghệ thuật với các thành viên khác trong đoàn phim
- Các vấn đề kỹ thuật phát sinh trong quá trình quay phim.
2. Người Vận Hành Máy Quay (Camera Operator – Cam Op)
Mô tả:
Người vận hành máy quay (Camera Operator – Cam Op) là người trực tiếp điều khiển máy quay trong quá trình quay phim. Họ là những người có kỹ năng điều khiển máy quay điêu luyện, có khả năng tạo ra các góc quay đẹp mắt và mượt mà, và có khả năng phối hợp tốt với các thành viên khác trong tổ quay phim.
Công việc chi tiết:
- Vận hành máy quay: Cam Op vận hành máy quay trong suốt quá trình quay phim, điều chỉnh góc quay, lấy nét, và điều khiển các thiết bị khác của máy quay.
- Thực hiện các góc quay: Họ thực hiện các góc quay theo yêu cầu của đạo diễn và DP, bao gồm các góc quay tĩnh, góc quay động, góc quay bằng tay, hoặc góc quay sử dụng các thiết bị hỗ trợ như Steadicam, dolly, crane.
- Phối hợp với các thành viên khác: Cam Op phối hợp chặt chẽ với các thành viên khác trong tổ quay phim, như các trợ lý máy quay, kỹ thuật viên ánh sáng, và các diễn viên, để đảm bảo rằng các cảnh quay được thực hiện một cách suôn sẻ.
Ví dụ cụ thể: Trong một cảnh hành động, Cam Op có thể phải di chuyển máy quay liên tục, bám sát theo diễn viên, và thực hiện các góc quay phức tạp để tạo ra cảm giác kịch tính và chân thực. Trong một cảnh tĩnh, Cam Op phải đảm bảo rằng máy quay được giữ cố định, và khung hình được giữ ổn định.
Kỹ năng cần thiết:
- Kỹ năng điều khiển máy quay
- Kiến thức về các loại máy quay và ống kính
- Khả năng làm việc nhóm
- Khả năng phối hợp tốt với các thành viên khác trong đoàn phim.
Thách thức thường gặp:
- Áp lực về thời gian và độ chính xác
- Sự phức tạp của các góc quay
- Sự khác biệt về quan điểm nghệ thuật với các thành viên khác trong đoàn phim.
Lưu ý: Steadicam thường được sử dụng bởi các chuyên gia vận hành riêng.
3. Trợ Lý Máy Quay Thứ Nhất (1st Assistant Camera – 1st AC) / Người Kéo Nét (Focus Puller)
Mô tả:
Trợ lý máy quay thứ nhất (1st Assistant Camera – 1st AC), hay còn gọi là người kéo nét (Focus Puller), là một vị trí quan trọng trong tổ quay phim, chịu trách nhiệm điều khiển độ nét của ống kính trong quá trình quay phim. Họ là những người có kỹ năng kéo nét điêu luyện, khả năng tập trung cao độ, và khả năng làm việc nhóm tốt.
Công việc chi tiết:
- Điều khiển độ nét: 1st AC điều khiển vòng lấy nét của ống kính, giữ cho đối tượng chính trong khung hình luôn được rõ nét. Họ có thể phải giữ cho đối tượng luôn được rõ nét trong suốt cả cảnh quay, hoặc có thể phải thay đổi điểm lấy nét giữa chừng, tùy theo yêu cầu của đạo diễn và DP.
- Dự đoán và kéo nét: 1st AC phải có khả năng dự đoán được chuyển động của diễn viên hoặc đối tượng, và kéo nét theo để đảm bảo rằng đối tượng luôn được rõ nét.
- Lắp ráp và bảo trì thiết bị: 1st AC có trách nhiệm lắp ráp và bảo trì các thiết bị máy quay và ống kính, đảm bảo rằng chúng luôn hoạt động tốt.
- Hỗ trợ Camera Operator: 1st AC hỗ trợ Camera Operator và DP khi cần thiết, đảm bảo rằng quá trình quay phim diễn ra suôn sẻ.
Ví dụ cụ thể: Nếu một diễn viên đi từ phía sau ra phía trước máy quay, 1st AC phải tính toán chính xác độ dài cần kéo nét để giữ cho diễn viên luôn được rõ nét.
Kỹ năng cần thiết:
- Kỹ năng kéo nét điêu luyện
- Khả năng tập trung cao độ
- Kiến thức về ống kính và độ sâu trường ảnh
- Khả năng làm việc nhóm.
Thách thức thường gặp:
- Áp lực về thời gian và độ chính xác
- Sự phức tạp của các cảnh quay
- Sự khác biệt về quan điểm với các thành viên khác trong đoàn làm phim
- Trách nhiệm lớn khi một lỗi kéo nét có thể làm hỏng cả cảnh quay.
Các kỹ năng cần thiết khác:
- Chính xác: Focus puller phải cực kỳ cẩn thận và chính xác trong công việc, không có nhiều chỗ cho sai sót.
- Không có cái tôi: Focus puller không được phép có cái tôi lớn. Không ai chú ý đến công việc của họ khi họ làm tốt, nhưng ai cũng sẽ nhận ra ngay khi họ làm sai.
- Kỷ luật: Tổ máy quay là một bộ phận rất kỷ luật, yêu cầu tuân thủ các quy tắc nghiêm ngặt để tránh làm hỏng các cảnh quay hoặc làm hỏng thiết bị đắt tiền.
- Con đường sự nghiệp: Hầu hết 1st AC đều bắt đầu từ các vị trí thấp hơn trong tổ máy quay.
4. Trợ Lý Máy Quay Thứ Hai (2nd Assistant Camera – 2nd AC) / Người Đánh Clapperboard (Clapper Loader)
Mô tả:
Trợ lý máy quay thứ hai (2nd Assistant Camera – 2nd AC), hay còn gọi là người đánh clapperboard (Clapper Loader), là một vị trí hỗ trợ trong tổ máy quay, chịu trách nhiệm quản lý thiết bị, đánh dấu các cảnh quay, và ghi lại các thông tin kỹ thuật. Họ là những người cẩn thận, tỉ mỉ, và có khả năng làm việc nhóm tốt.
Công việc chi tiết:
- Quản lý thiết bị: 2nd AC có trách nhiệm quản lý các thiết bị máy quay, ống kính, phụ kiện, đảm bảo rằng chúng luôn được bảo quản tốt và sẵn sàng sử dụng.
- Đánh clapperboard: 2nd AC là người sử dụng clapperboard (bảng ghi cảnh), ghi lại các thông tin như số cảnh, số lần quay, và các thông tin kỹ thuật khác. Họ đảm bảo rằng clapperboard được sử dụng đúng cách và các thông tin được ghi lại chính xác.
- Đánh dấu vị trí cho diễn viên: 2nd AC đánh dấu các vị trí cho diễn viên trên phim trường, giúp 1st AC xác định được điểm lấy nét trong quá trình quay phim.
- Ghi lại thông tin: 2nd AC ghi lại các thông tin kỹ thuật cho mỗi cảnh quay, bao gồm các cài đặt của máy quay, ống kính, và các thiết bị khác.
- Hỗ trợ 1st AC: 2nd AC hỗ trợ 1st AC trong quá trình chuẩn bị thiết bị và các công việc khác.
Ví dụ cụ thể: 2nd AC sẽ đánh clapperboard trước mỗi cảnh quay, ghi lại số cảnh, số lần quay, và các thông tin khác. Họ cũng sẽ đánh dấu các vị trí cho diễn viên trên phim trường, giúp 1st AC xác định được điểm lấy nét.
Kỹ năng cần thiết:
- Sự tỉ mỉ, cẩn thận
- Khả năng tổ chức
- Kỹ năng giao tiếp
- Khả năng làm việc nhóm.
Thách thức thường gặp:
- Áp lực về thời gian
- Khối lượng công việc lớn
- Sự cần thiết phải luôn chính xác.
Các kỹ năng cần thiết khác:
- Chú ý đến chi tiết: 2nd AC cần phải chú ý đến từng chi tiết nhỏ nhất, từ cài đặt máy quay, số lần quay, đến việc tổ chức thiết bị.
- Năng động: 2nd AC cần phải có năng lượng và luôn sẵn sàng chạy đi chạy lại trên phim trường để hỗ trợ 1st AC và thực hiện các công việc khác.
- Kỷ luật: 2nd AC cũng cần phải có kỷ luật cao, tuân thủ các quy tắc của tổ máy quay để tránh gây ra các sai sót.
- Con đường sự nghiệp: 2nd AC là một bước đệm quan trọng để trở thành 1st AC.
5. Người Điều Khiển Dolly (Dolly Grip)
Mô tả:
Người điều khiển dolly (Dolly Grip) là một thành viên của tổ grip và electric, chuyên về các thiết bị dolly. Họ là những người có kỹ năng điều khiển dolly điêu luyện, có khả năng tạo ra các chuyển động máy quay mượt mà và chính xác, và có kiến thức về lắp đặt đường ray dolly.
Công việc chi tiết:
- Lắp đặt đường ray dolly: Dolly Grip lắp đặt đường ray dolly trên phim trường, đảm bảo rằng đường ray được đặt đúng vị trí và chắc chắn.
- Điều khiển dolly: Họ điều khiển dolly trong quá trình quay phim, tạo ra các chuyển động máy quay mượt mà và chính xác theo yêu cầu của đạo diễn và DP.
Ví dụ cụ thể: Trong một cảnh quay dài, Dolly Grip có thể điều khiển dolly để máy quay di chuyển theo diễn viên, tạo ra một chuyển động mượt mà và liên tục.
Kỹ năng cần thiết:
- Kỹ năng điều khiển dolly
- Kiến thức về lắp đặt đường ray dolly
- Khả năng làm việc nhóm.
Thách thức thường gặp:
- Áp lực về thời gian và độ chính xác
- Sự phức tạp của các chuyển động máy quay
- Các vấn đề kỹ thuật phát sinh trong quá trình lắp đặt và điều khiển dolly.
6. Trưởng Nhóm Grip (Key Grip)
Mô tả:
Trưởng nhóm grip (Key Grip) là người chịu trách nhiệm chính về tất cả các thiết bị không liên quan đến điện trên phim trường, và giám sát các nhân viên grip trong quá trình làm việc. Họ là những người có kiến thức sâu rộng về các thiết bị grip, khả năng tổ chức, quản lý, và có trách nhiệm đảm bảo an toàn trên phim trường.
Công việc chi tiết:
- Quản lý thiết bị grip: Key Grip chịu trách nhiệm quản lý tất cả các thiết bị grip trên phim trường, bao gồm các loại chân đèn, khung, cờ, và các thiết bị hỗ trợ khác.
- Giám sát đội ngũ grip: Key Grip giám sát đội ngũ grip, phân công công việc và đảm bảo rằng mọi người đều làm việc một cách hiệu quả và an toàn.
- Lên kế hoạch và xây dựng hệ thống hỗ trợ: Key Grip làm việc cùng với Gaffer để thực hiện kế hoạch chiếu sáng của DP, xây dựng các hệ thống hỗ trợ cho ánh sáng và máy quay.
- Đảm bảo an toàn: Key Grip chịu trách nhiệm đảm bảo an toàn trên phim trường, kiểm tra các thiết bị và đảm bảo rằng chúng được sử dụng đúng cách.
Ví dụ cụ thể: Key Grip có thể lên kế hoạch xây dựng hệ thống che chắn ánh sáng để tạo ra ánh sáng mềm mại cho một cảnh quay. Họ cũng có thể xây dựng hệ thống treo các thiết bị chiếu sáng, đảm bảo rằng chúng được cố định chắc chắn và an toàn.
Kỹ năng cần thiết:
- Kiến thức về các thiết bị grip
- Khả năng tổ chức, quản lý
- Kiến thức về an toàn
- Khả năng làm việc nhóm
- Khả năng giải quyết vấn đề.
Thách thức thường gặp:
- Áp lực về thời gian và ngân sách
- Sự phức tạp của các hệ thống hỗ trợ
- Các vấn đề an toàn tiềm ẩn.
7. Người Nạp Phim (Film Loader)
Mô tả:
Người nạp phim (Film Loader) là một vị trí chuyên về việc nạp phim vào các hộp đựng phim (magazine) trong quá trình quay phim bằng phim nhựa. Họ là những người cẩn thận, tỉ mỉ, và có kiến thức về các loại phim nhựa và các quy trình nạp phim.
Công việc chi tiết:
- Nạp phim vào hộp đựng: Film Loader nạp phim vào các hộp đựng phim trong một phòng tối trước khi bắt đầu quay phim.
- Thay hộp đựng phim: Trong quá trình quay phim, Film Loader thay các hộp đựng phim một cách nhanh chóng và chính xác.
- Đảm bảo chất lượng phim: Họ đảm bảo rằng phim được nạp đúng cách và không bị hỏng.
Ví dụ cụ thể: Film Loader sẽ nạp phim vào hộp đựng trong phòng tối, sau đó mang các hộp đựng đến phim trường và thay chúng khi cần thiết. Họ phải làm việc cẩn thận để đảm bảo rằng phim không bị phơi sáng, và được nạp đúng cách để tránh bị kẹt hoặc hỏng trong quá trình quay.
Kỹ năng cần thiết:
- Kiến thức về các loại phim nhựa và các quy trình nạp phim
- Sự cẩn thận, tỉ mỉ
- Khả năng làm việc trong môi trường tối.
Thách thức thường gặp:
- Áp lực về thời gian
- Sự cẩn thận và chính xác
- Các vấn đề về bảo quản và vận chuyển phim.
Lưu ý:
- Công việc của Film Loader thường được kết hợp với công việc của 2nd AC.
- Trong thời đại công nghệ số, phim số thì Film Loader được thay thế bằng Loader hay Data wrangler (người quản lý dữ liệu, thẻ nhớ, dữ liệu film)
8. Các vị trí hỗ trợ khác trong tổ máy quay
- Camera Trainee: Đây là vị trí thấp nhất trong tổ máy quay, có trách nhiệm hỗ trợ các thành viên khác trong tổ, bao gồm việc chạy việc vặt, mang thiết bị, và các công việc khác.
- VTR Operator: Đây là người quản lý và vận hành hệ thống ghi hình video, thường được kết hợp với công việc của On-set Editor.
- Technocrane Operator: Đây là người vận hành các thiết bị quay cần cẩu (technocrane) để thực hiện các góc quay phức tạp và đòi hỏi độ chính xác cao.
